У сучасных беларускіх энцыклапедыях мы не знойдзем звестак пра Ганну Цюндзявіцкую, а між іншым яе “Літоўская гаспадыня” як мінімум сем разоў выдавалася на польскай мове і ўжо два – на беларускай. Ганну можна смела назваць самай папулярнай жанчынай-аўтаркай з беларускіх земляў першай паловы ХІХ ст., а напэўна што і самай карыснай!
На жаль, пра жыццё Ганны засталіся вельмі скупыя звесткі. Што тут казаць, калі нават кнігу, справу ўсяго свайго жыцця, яна выдала ананімна... Прычынай таму сталі сацыяльныя забабоны: у першай палове ХІХ стагоддзя літаратурная дзейнасць была справай выключна мужчынскай. Тым больш што не належыла шляхцянкі, прадстаўніцы знатнага роду, апісваць брудныя сялянскія справы: кшталту, догляд свіней, чыстку хлявоў, альбо знішчэнне палявых мышэй.
Нарадзілася Ганна 18 ліпеня 1803 г. ў Каралішчавічах (зараз вёска знаходзіцца ў некалькіх кроках ад мінскага мікрараёна Шабаны). Яе бацька Міхал Прушынскі быў паважаным чалавекам у губерні, займаў пасаду мінскага падкаморага. Выйшаўшы замуж за маршалка шляхты Барысаўскага павета Юзафа Цюндзявіцкага (вяселле адбылося 19 лістапада 1926 г.), Ганна пераехала ў Кішчыну Слабаду, родавую рэзідэнцыю мужа. Сям’і Цюндзявіцкіх пашчасціла на дзяцей: тут раслі два сыны і чатыры дачкі. Сям’я была гасціннай: бывалі тут паэт Антоні Эдвард Адынец і браты-навукоўцы Антоні і Еўстафі Тышкевічы.
Ганна спраўлялася не толькі з роляй маці і гаспадыні, але актыўна займалася вывучэннем сялянскага быцця. Назірала, як працавітыя сяляне рупяць аб гаспадарцы: даглядаюць худобу, захоўваюць прадукты, шыюць адзенне і гатуюць прысмакі. Усё гэтае Ганна збірала і запісвала, каб у рэшце рэшт выдаць пад адзінай вокладкай у 1848 г. у Вільні. Выданне атрымалася энцыклапедычным. Пра гэта гаворыць ужо яго назва: “Літоўская гаспадыня, ці навука аб утрыманні ў добрым стане хаты і забеспячэнні яе ўсімі прыправамі і запасамі кухоннымі і аптэкарскімі і гаспадарчымі, а таксама гадаванні і ўтрыманні скаціны, птушкі і іншай жывёлы адпаведна спосабам найбольш выпрабаваным і правераным вопытам і да таго ж самым танным і простым”. Работа складаецца з прадмовы, шаснаццаці раздзелаў і невялічкага дадатку. У прыватнасці ў асобных раздзелах распавядаецца пра тое, як трэба даглядаць кароў, валоў, авечак, свінняў, птушку; як трэба захоўваць вяндліны, саліць мяса і рыбу, вырабляць масла і сыры, пекчы хлеб, рабіць салодкія прысмакі і алкагольныя напоі. Асобная і даволі аб’ёмная частка кнігі прысвечана выкарыстанню касметыкі.
Карацей, атрымалася сапраўдная гаспадарчая энцыклапедыя на ўсе выпадкі жыцця. Нездарма і сёння выданне карыстаецца вялікім попытам у Беларусі: першы наклад перавыдання кнігі ў 1993 г. склаў 50 тысяч экзэмпляраў!
Вядома, што апроч “Літоўскай гаспадыні” Ганна падрыхтавала да друку “Гаспадарчы штогоднік”, які двойчы выдаваўся ў Вільні ўжо пасля яе смерці, а таксама напісала, але ўжо не паспела выдаць, кнігу пра лячэнне сялян. Памерла Ганна ў росквіце жыццёвых сіл, ў 1850 г. у Кішчынай Слабадзе, дзе і была пахавана.
Добро пожаловать в реальность!