Палітоляг Пётра Рудкоўскі на "Свабодзе" аналізуе вынікі прэзыдэнцкай кампаніі і заяўляе, што тэма транзыту ўлады ў Беларусі застаецца актуальнай.
— Магчыма, тыя выніковыя лічбы, якія агучыў Цэнтарвыбаркам, ня маюць вялікага значэньня, але ўсё ж даюць падставу для пэўных назіраньняў і высноваў. Як можна пракамэнтаваць вынікі, якія аб’явіў ЦВК для Лукашэнкі і іншых удзельнікаў выбарчай кампаніі?
— У першую чаргу гэтыя лічбы маюць псыхалягічнае значэньне для самога Лукашэнкі, у меншай ступені — для грамадзтва. Я думаю, што нават большасьць прыхільнікаў Лукашэнкі ня вераць у гэтыя лічбы, але сутнасьць іх у тым, каб сьцьвердзіць гэта як нейкі факт народнай падтрымкі.
Такім чынам, ёсьць псэўдафакт для публічнай прасторы, і ёсьць дубіна, якую цягам апошніх чатырох гадоў беларусы добра адчуваюць на сваіх сьпінах. Так што гэта рэч, якую ў публічнай прасторы абавязкова трэба прызнаваць, бо іначай небясьпечна.
— Якую ролю выконвалі іншыя кандыдаты ў гэтай кампаніі? Гэтая роля для іх скончылася ці яны будуць працягваць палітычную дзейнасьць?
— Падбор кандыдатаў сфармаваўся ў наступную карціну: ястраб, голуб, клоўн і ўмоўная апазыцыянэрка. «Ястраб» — гэта Сыранкоў, які выконваў ролю яшчэ больш брутальнага аўтакрата (адначасова дэманструючы ляяльнасьць да Лукашэнкі). «Голуб» — гэта Хіжняк, які ў сваіх прамоваў асьцярожна казаў, што патрэбна нармалізацыя з Захадам і трэба працаваць, каб аслабляць санкцыі.
Клоўн — тут і ня трэба называць імёнаў, зразумела, што гэта Гайдукевіч. І «апазыцыянэрка» — Канапацкая.
Даволі красамоўная наступная рэч. Лукашэнка, камэнтуючы іншых кандыдатаў, вылучае Канапацкую і падкрэсьлівае, што яна, маўляў, «20 гадоў мяне крытыкуе, і ёсьць людзі, якія яе падтрымліваюць». «Ну і паглядзім увечары, які будзе вынік», — кажа Лукашэнка. І вынік — каля 1,86%. Вось, маўляў, якая падтрымка ў апазыцыі, якую была прызначана ўвасабляць Канапацкая.
— Лукашэнка ў сваёй перадвыбарнай праграме, якая не рэклямавалася ў дзяржаўных і праўладных СМІ, зноў казаў пра жаданьне «перагарнуць старонку». Ці ёсьць падставы меркаваць, што ўлада, пабачыўшы, што выбары прайшлі спакойна, пратэстаў не магло быць і не было, сапраўды можа пайсьці на аслабленьне рэпрэсіяў?
— Яшчэ падчас нашай размовы ў сьнежні я казаў, што пасьля выбараў адбудзецца спроба перафарматаваць, перагледзець цяперашні стан рэчаў.
Сам гэты выраз «перагарнуць старонку» мэтафарычны, ніякай канкрэтыкі ён не нясе. Ён адлюстроўвае ўнутраны стан Лукашэнкі і ягонага атачэньня, сыгнал, што такая опцыя разглядаецца. Аднак яе магчымае ажыцьцяўленьне будзе залежаць ад процьмы найперш вонкавых чыньнікаў. Галоўным чынам — ад выніку вайны Расеі супраць Украіны, а таксама ад таго, якой будзе палітыка таго ж Дональда Трампа ў дачыненьні да Расеі.
Не да канца вядомымі застаюцца і доўгатэрміновыя намеры Крамля ў адносінах да Лукашэнкі. Зараз ён патрэбны, але ці будзе ён запатрабаваны Крамлём у будучыні — пэўная загадка. Вельмі шмат момантаў, якія застаюцца няпэўнымі.
Але я думаю, што рэжым будзе разглядаць варыянт спробы перазапусьціць «сацыяльны кантракт», каб ён не трымаўся выключна на рэпрэсіях. Бо гэта мае свае рызыкі і, мяркую, Лукашэнка, здольны іх разумець.
— На прэсавай канфэрэнцыі Лукашэнка, як заўсёды, рабіў супярэчлівыя заявы, але зноў даволі рэзка выказваўся пра Захад. Апошнія месяцы менскі рэжым нібыта рабіў нейкія крокі для нармалізацыі адносінаў з Захадам. Ці ёсьць шанцы на такую нармалізацыю?
— Як заўсёды ў Лукашэнкі, падчас доўгай прэсавай канфэрэнцыі гучалі зусім процілеглыя мэсэджы — і рэзкія выпады ў адрас Захаду, і заявы, што ён гатовы да дыялёгу. Так, магчыма, Менск лічыць, што пасылаў пэўныя сыгналы Захаду, якія не атрымалі пэўнай рэакцыі.
Я лічу, што калі сытуацыя дазволіць, то Менск будзе працаваць у тым кірунку, каб аслабіць санкцыйны ціск. Ня толькі праз эканамічныя праблемы, але і ад таго, што ўзмацненьне санкцыяў азначае яшчэ большую залежнасьць ад Расеі, а Лукашэнка не хацеў бы заставацца поўнай марыянэткай Крамля.
— Адказваючы на пытаньне пра тое, ці будзе ён вылучацца на наступны тэрмін, Лукашэнка сказаў, што паміраць не зьбіраецца. Ці можна сказаць, што на гэты момант ён схіляецца да таго, каб не рыхтаваць транзыту ўлады і заставацца да канца?
— Я перакананы, што тэма «транзыту» не закрытая. Але калі яна будзе разглядацца ўсур’ёз, то будуць прыкладзеныя ўсе намаганьні, каб грамадзтва, акрамя самага вузкага атачэньня, нічога пра гэта ня ведала.
Лукашэнка залежыць ад улады, і адыход ад яе зьвязаны зь вядомымі рызыкамі для яго і сям’і. Ён добра разумее, што не існуе ніякіх гарантыяў, якія перадухіляць непажаданыя сцэнары пасьля нават вельмі добра распрацаванага транзыту.
Вяртаючыся да тэмы інтэнцыяў Крамля адносна Лукашэнкі... Калі адбудуцца кардынальныя зьмены вакол Украіны і, адпаведна, роля Лукашэнкі ў вачах Крамля істотна памяняецца, то я не выключаю, што могуць быць дадзены пэўныя абяцаньні нейкім фігурам унутры беларускай сыстэмы.
Добро пожаловать в реальность!