На курс беларускага рубля да даляра больш паўплываюць палітыка Цэнтрабанку РФ і санкцыі, якія Трамп пагражаў Расеі, чым гандлёвае пагадненьне ЗША—ЭЗ, прагназуе на "Свабодзе" эканаміст Яраслаў Раманчук.
— ЗША і Эўразьвяз і ЗША падпісалі поўнамаштабнае пагадненьне аб тарыфах. Бакі ўсталявалі на імпарт іншага боку аднолькавыя тарыфы ў памеры 15%. Адным з наступстваў тарыфнай вайны, абвешчанай Дональдам Трампам у красавіку, было падзеньне курсу даляра адносна многіх, калі ня ўсіх валютаў іншых краінаў. Даляр упаў і адносна беларускага рубля: 31 сьнежня 2024 году курс складаў 3.47 рублёў за даляр, 28 ліпеня 2025 году — 2.95 рубля за даляр. Цяперашняе гандлёвае пагадненьне ЗША—ЭЗ можа неяк паўплываць на дынаміку курсу даляру да беларускага рубля?
— Пасьля таго — ня значыць у выніку таго. Пагадненьне паміж ЗША і ЭЗ ніякага ўплыву на курс беларускага рубля да даляра мець ня будзе. Што будзе — дык гэта палітыка Цэнтрабанку Расеі і другасныя санкцыі, якія Трамп прыгразіў увесьці з верасьня адносна гандлёвых партнэраў Расеі. Даляр ня ведае і ня ведаў, што ён за паўгода патаньнеў адносна беларускага рубля на 50 капеек, і таму нават не ўяўляе, як «кепска» яму стала. Нават на курс даляра да эўра паўплывае ня столькі заключанае гандлёвае пагадненьне, колькі чаканае рашэньне Фэдэральнай рэзэрвовай сыстэмы адносна адсоткавай стаўкі.
— А ці можа гандлёвае пагадненьне ЗША—ЭЗ неяк, хай ускосна, паўплываць на зьнешні гандаль Беларусі і Ўкраіны?
— Беларусь і Ўкраіна — гэта вельмі розныя сюжэты. Беларусь пад санкцыямі і ЗША, і ЭЗ, Украіна вядзе перамовы аб уступленьні ў ЭЗ, Калі Ўкраіна пасьпяхова правядзе перамовы з ЭЗ і ў гандлі зь ёй будуць скасаваныя нетарыфныя абмежаваньні ў гандлі, калі Трамп будзе ставіцца да Ўкраіны як да партнэра, тады Ўкраіна можа выйграць. Але не ад самога гандлёвага пагадненьня ЗША—ЭЗ. Пасьля пачатку поўнамаштабнай вайны ў 2022 годзе Ўкраіна жыве ў асаблівым рэжыме адносінаў з Эўразьвязам. Украіна — асаблівы выпадак.
Гэта, з аднаго боку, добра, таму што ёсьць адмысловыя мэханізмы супрацоўніцтва зь ёй і ЭЗ, і ЗША ў сувязі з вайной. Зь іншага боку, гэта і дрэнна, таму што любыя ўнутраныя закалоты ва Ўкраіне, як, напрыклад, зь нядаўнім законам аб барацьбе з карупцыяй, могуць прывесьці да блякіроўкі той ці іншай падтрымкі Ўкраіны.
— Я знаёміўся з дадзенымі гандлю паміж Беларусьсю і ЭЗ. З 2018 году экспарт Беларусі ў ЭЗ зьнізіўся з 4.2 мільярда эўра ў 2019 годзе да 1.3 мільярда эўра ў 2024 годзе — прыкладна ўтрая. У той жа час імпарт у Беларусь за той жа пэрыяд 2019-2025 гады практычна не зьмяніўся, ён складаў і складае прыкладна 7 мільярдаў эўра.
— Я ўздымаю гэтае пытаньне з 2020 году. Я кажу, што калі вы хочаце пакараць рэжым Лукашэнкі, вы павінныя ўводзіць гандлёвае эмбарга, забарону на любы гандаль. Санкцыі кшталту тых, што ўводзіліся і ўводзяцца, ні на што не ўплываюць.
— Але 5 гадоў вас ня слухаюць.
— Так, на жаль, слухаюць не экспэртаў, не навукоўцаў, а шарлатанаў і клоўнаў. Пры тым рэжыме санкцыяў, які дзейнічае адносна Беларусі, па дакумэнтах можа быць гандаль аднымі таварамі, а ў рэальнасьці — зусім іншымі, у тым ліку і таварамі падвойнага прызначэньня. Гэтыя 18 пакетаў санкцыяў ЭЗ — гэта больш палітыка-псыхалягічная гульня, чым меры, якія рэальна абмяжоўваюць рэжым Лукашэнкі.
— Ну а ўсё ж — вось гэтае гандлёвае пагадненьне ЗША—ЭЗ можа неяк паўплываць на гандаль ЭЗ з Беларусьсю?
— Абсалютна ніяк ня можа. Экспарт Беларусі ў ЭЗ летась склаў 1.3 мільярда эўра (прыкладна 1.5 мільярда даляраў). Экспарт Беларусі ва ўсе краіны сьвету ў 2024 годзе — 40 мільярдаў даляраў. Экспарт у ЭЗ — 4% ад усяго экспарту. Гэта дробязь. Напрыканцы дзясятых гадоў марылі пра формулу экспарту: траціна — у Расею, траціна — у ЭЗ, траціна — у астатнія краіны сьвету. Тады адзін экспарт нафтапрадуктаў толькі ў Нідэрлянды складаў некалькі мільярдаў эўра. А экспарт у Беларусь з ЭЗ працягваецца ў немалых памерах, вязуць і польскія, і бэльгійскія, і італьянскія кампаніі.
— Польскія, дарэчы, на першы месцы. Самы вялікі імпарт у Беларусь з ЭЗ — гэта імпарт з Польшчы, якая палітычна займае вельмі жорсткую пазыцыю адносна рэжыму Лукашэнкі.
— Адна справа — што кажа Анджэй Дуда, ці будзе казаць Караль Наўроцкі, а іншая справа — гэта інтарэсы бізнэсу. Што не забаронена рабіць, то можна рабіць, і тое і робяць. Польшча — не таталітарная дзяржава. Калі б было поўнае эмбарга на гандаль зь Беларусьсю, тады б у бізнэсу не было варыянтаў. Цяпер яны ёсьць, і ён іх удала выкарыстоўвае — гэта дзіркі ў санкцыйным бар’еры, гэта маніпуляцыі з мытнымі кодамі. І так будзе працягваецца бясконца.
Добро пожаловать в реальность!