(Весткі з Барысаўскага павету на старонках “Нашай Нівы” за 1914 год)
Газета “Наша Ніва” за 8 гадоў сваёй дзейнасці пераўтварылася ў аўтарытэтнае і папулярнае перыядычнае выданне. Найбольшая колькасць чытачоў газеты прыходзілася на Віленскую і Мінскую губерню. Чыталі “Нашу Ніву” і ў Барысаўскім павеце.
Сярод аматараў беларускай газеты знаходзіліся і тыя, хто з ахвотаю паведамляў пра мясцовыя навіны, пісаў артыкулы, вершы. Сярод асабліва актыўных аўтараў варта прыгадаць зэмбінца Язэпа Шпэта і вясковага настаўніка Янку Светлячка (сапраўднае імя – Іван Гаеўскі). Але былі і іншыя, хто дапамагаў газеце аператыўна паведамляць пра весткі з рэгіёну. Пагартаем падшыўку газеты за 1914 год, каб адшукаць там навіны з Барысаўскага края.
Пачнем з павятовага цэнтра. Адразу некалькі паведамленняў датычаць дзейнасці мясцовых органаў самакіравання і наладжванні транспартнага добраўпарадкавання. У прыватнасці паведамляецца (“НН”; 4 студз.) пра тое, што барысаўскае земства дазволіла прамыслоўцам аўтамабільны рух паміж горадам і чыгуначнай станцыяй, а таксама паміж Зэмбінам і Барысавам. Пра наладжванне буйных транспартных шляхоў праз Барысаў паведамляецца пазней (“НН”; 20 чэрв.) у сувязі з тым, што “Міністэрства дарог” (пэўна, маецца на ўвазе Міністэрства шляхоў зносін) праектуе шасэйныя дарогі з Мінска праз Барысаў на Оршу, а таксама ад Барысава праз Бярэзіну ва Ігумен.
Земскі сход рупіў і пра рачны транспарт. Так, напрыканцы года (“НН”; 18 снеж.) паведамляецца пра тое, што орган самакіравання вырашыў дабівацца ва ўрада фінансавай падтрымкі на добраўпарадкаванне 17 рэк павета, у тым ліку судаходнай Бярэзіны. Пазначалася, што забалочанасць рэк замінала сплаву і карыстанню з сенажацяў уздоўж рачной плыні.
З гучных гарадскіх навін года было адкрыццё 1 ліпеня жаночай настаўніцкай семінарыі ў горадзе – пра гэта “Наша Ніва” пісала ажно двойчы. Што праўда, семінарыя была зачыненая ў 1916 г. так і не паспеўшы зрабіць аніводнага выпуску.
1914 год быў годам актыўнай барацьбы з п’янствам, якая ўрэшчэ рэшт з пачаткам Першай сусветнай вайны прывяла да ўвядзення “сухога закона”. Пра тое, што не абмінула кампанія і Барысаўскі павет гавораць частыя паведамленні з рэгіёну на гэтую тэму: напрыклад, пра сялянскі сход у Вяляцічах, які прыняў рашэнне пазачыняць усе шынкі і іншыя кропкі гандлю алкаголем у воласці (“НН”; 12 чэрв.); пра павятовы сход у Барысаве, на якім ішло абмеркаванне барацьбы з п’янствам (“НН”; 20 чэрв. і 26 чэрв.), пра патрабаванне сялянскіх таварыстваў аб закрыцці 460 манаполек і шынкоў у Барысаўскім павеце (“НН”; 11 вер.).
Дайшло да таго, што некаторыя энтузіясты антыалкагольнай кампаніі пачалі ісці насуперак закону дзеля таго, каб паспрыяць перамозе над п’янствам. Так, у газеце за 12 снежня паведамлялася пра асуджанага селяніна Смоліка, які падпаліў бровар памешчыка Свіды ў двары Зарэчча нібыта дзеля змагання з п’янствам.
Пажары былі частымі гасцямі на нашай старонцы. Так, 3 ліпеня паведамлялася пра тое, што ва ўладаннях графа Тышкевіча ў павеце згарэла 200 дзесяцін леса, а 18 верасня – пра пажар у Гудабоўцы, дзе згарэла 51 сялянская сяліба.
Калі пажары часцяком здараліся праз падпалы, то ў пэўных прыродных катаклізмах, што адбыліся ў гэтым годзе цяжка вінаваціць чалавека. Так, у газеце паведамлялася (“НН”; 20 чэрв.), што 5 чэрвеня ў Змітровічах (цяперашні Бярэзінскі раён) забіла перуном двух чалавек і пакалечыла жанчыну з дзіцём.
Былі на Барысаўшчыне ў 1914 годзе і некалькі гучных крымінальных спраў. Напрыклад, паведамлялася пра уцёкі ад адказнасці хлопцаў (“НН”; 17 студз.), якія улетку 1913 г. спалілі пуню і 22 дзевак у вёсцы Кастрыца. Злачынцы ўладкавалі ў лесе зямлянку і толькі чарговы крадзеж дазволіў раскрыць іх хованку і злавіць забойцаў. Пра дадзенае здарэнне пісаў мясцовы карэспандэнт “Хвядот с Кастрыц”. А напрыканцы года (“НН”; 25 снеж.) прайшло паведамленне пра тое, што акружны суд Барысава накіраваў на вечную катаргу селяніна Апанаса Хількевіча, які атруціў свайго стрыечнага брата.
1914 год быў яшчэ і годам вайны, і гэтая тэма займала асноўны газетны аб’ём. Сярод іншага тут распавядалася пра мабілізацыю людзей, звязаных з белнацрухам. Так, паведамлялася (“НН”; 18 вер., 13 ліст.) пра сыход на вайну і хваробу барысаўца, паручніка драгунскага палка Аляксандра Цюндзявіцкага, а таксама пра ўзнагароджанне георгіеўскім крыжом за адвагу яго земляка Рыгора Лашчэўскага.
Як бачым, “Нашу Ніву” не толькі любілі чытаць на барысаўскай зямлі, аднак і дзяліцца з ёй сваімі навінамі, турботамі і мастацкімі творамі.
Добро пожаловать в реальность!