На Каляды да барысаўчан завітаў беларускі музыка, кампазітар, фалькларыст, пісьменнік і выкладчык Іван Кірчук і паказаў монаспектакль «Дарожка мая…».
У гэты чароўны вечар у Ірландскім пабе гучалі струнныя, ударныя і духавыя інструменты: беларускія смык і ліра, сібірскія гуслі і металічныя пласціны Сціва Хаббэка, чаны з Тыбету і Непала, разнастайныя дудкі, жалейкі, акарыны, маладзечанскі касцельны звон.
Наведвальнікі курсаў «Мова нанова» пачулі музычны строй такіх побытавых рэчаў, як чыгункі, падкі і простыя камяні і капыткі коз.
Разам з Іванам Кірчуком барысаўчане прайшлі каляндарны шлях жыцця чалавека, сталі удзельнікамі тэатралізаванай рэканструкцыі даўніх абрадаў і свят, пабачылі рытуалы ўсхвалення Вады, Агню і Зямлі. І — найгалоўнейшае — змаглі аддзячыць сваім Продкам.
Добра рыхтаваліся нашы продкі да Каляд і чакалi першую зорачку.
Найпапулярная варажба ў дзяўчатак была, калі абдымалі калы ў плоце. Яны iшлі ўздоўж плоту, і казалі: «кол-калец, хлопец-удавец», — і на чым спыніцца плот, гэтак і будзе.
Кідалі каменьчык — як булькне. такім муж будзе, хадзілі з батлейкай і з зоркай. Варажылі, якой будзе свякруха: бралі курыцу, калі яна рвалася, значыць свякруха будзе наравістая.
Пра спадчыну
Іван расказаў гісторыю пра тое, як яму адзін хлопец у вёсцы вынес шмат абразоў і кажа, што хоча іх выкінуць. Тады музыка параіў палажыць іх у шафу, можа, дзецi зразумеюць, што рабiць з гэтым…
Пра тое, як дзяўчаткі самі выбіралі свой лёс
«Улетку дзяўчаты ідуць да бярозкі і завязваюць стужачкі. Чырвоную — на каханне, жоўтую — на грошы, зялёную — на здароўе, — кажа Іван. — Тры адразу нельга вязаць, трэба было выбраць».
Музыка праспяваў некалькі песен і прачытаў замовы, якія абярагаюць маладых:
— Нашы продкі спявалі шмат вясёлых песен. Цікава, што мы зараз не умеем нават піць! Як праходзіла вяселле ў 1915 годзе? Пасярод хаты стаяў жбан з гарэлкай ды адной лыжкай, усе з яго пілі, маладыя таксама мелі адзін прыбор на дваіх, каб не разыйшілся. Вочкі ў падлогу апусцілі, сядзелі моўчкі.
Чаму было шмат паясоў?
— Раней было многа паясоў не проста так: вось на калодзеж завязаў, карове — на рог, на дрэвы, сяброўкам раздаеш, каб не зайздросцілі, такім чынам пазначаеш, што ты тут гаспадар.
25 гадоў чакаць трэба было
— Добра беларусы спявалі рэкруцкія песні. Раней 25 гадоў чакаць трэба было салдата, сёння і два гады чакаць не хочуць. Што пра каханых казаць, бацькі не дажывалі. Вяртаўся рэкрут, а ў вёсцы ўсе незнаёмыя, ды і сам стары стаў.
Кампазітар прадэманстраваў флейту з косці ваўка, на якой ён ніколі не грае, бо на гэтую музыку "воўкі могуць прыбегчы з лесу".
Нашы продкі не баяліся смерці!
— Калі чалавек памірае, чорт сядзіць на парозе, а анёл — на покуце. Чорт кіне анёлу ў вочы мак, але не можа забраць душу. Усё вырашаецца пазней: калі маліліся ў царкве за нябожчыка — да анёла, калi не — да чорта. Нашы продкі не баяліся смерці. Вось кажа мужык: «Памру», і памяраў. У адной вёсцы распавядалі, што адзін так сказаў дзецям. Сыны сядзелі і чакалі, чакалі, чакалі. Не памёр. На другі дзень святара паклiкалi, усё роўна не памёр, а дзеці чакаюць. На трэці дзень мужык падымаецца і кажа: «Пайду працаваць, бо вы памрэце з голаду, чакаўшы».
Напрыканцы Iван кажа:
— Зярняткі — гэта дзеці. У мяне трое зярнятак, трое дзяцей. Каласы — гэта сям’я, сноп — род. Тое, што вы пачулі, пакінулі нашы бабулі і дзядулі, а што мы пакінем? Мы таксама будзем продкамі. Падумайце пра гэта. Дзякуй.
Добро пожаловать в реальность!