Заходні дэмакратычны сьвет не чакае нічога станоўчага ад таго, што адбудзецца ў Беларусі 26 студзеня і што рэжым Лукашэнкі называе “выбарамі”. Як не чакалі сюрпрызаў ад выбараў у Вярхоўны Савет СССР у якім-небудзь 1984 годзе – інтрыга магла быць толькі ў тым, прагаласуе за “блок камуністаў і беспартыйных” 97,95% альбо 98,95%; прагаласавала 99,95%, ну а на сэсіі ў Крамлі тав. Чарненка старшынём Прэзыдыюму ВС быў абраны ўвогуле аднагалосна, пiша палітычны аналітык Сяргей Навумчык.
На Захадзе разумелі, што выбары ў СССР ні свабодныя, ні справядлівыя, ні дэмакратычныя, і ніколі ў гэтай якасьці іх не прызнавалі. Але пры гэтым мелі стасункі з савецкім кіраўніцтвам практычна ў поўным міждзяржаўным, дыпляматычным і эканамічным аб’ёме. Пры нязьменнай наяўнасьці палітычных вязьняў, нагадаю.
Пасьля “выбараў” 2020-м у Беларусі Захад, не прызнаючы іх ні дэмакратычнымі, ні свабоднымі, лёгка працягваў бы стасункі з Лукашэнкам у ранейшым фармаце, які існаваў пасьля гэтак жа не прызнаных дэмакратычнымі “выбараў” 2001, 2006, 2010, 2015 гадоў.
Працягваў бы, калі б – не выразная нязгода беларускага народа.
Можна спрачацца, ці набрала Ціханоўская 50%, але тое, што “перамога” Лукашэнкі сфальшаваная, выглядала бясспрэчным для ўсіх: на вуліцы з дня ў дзень выходзілі сотні тысяч людзей. Такіх масавых пратэстаў у найноўшай гісторыі Беларусі не было – як не было (пасьля Сталіна) і такіх масавых і бязьлітасных рэпрэсій.
Рабіць выгляд, што нічога ня здарылася, было “не камільфо” нават для тых заходніх лідараў, якім было б зручна ў чарговы раз абмежавацца “глыбокай занепакоенасьцю”. Захад быў вымушаны зьвесьці стасункі з афіцыйным Менскам да гістарычнага мінімуму.
Пасьля 26 студзеня 2025-га масавай нязгоды народа, якая была б відачочнай, ня будзе - Лукашэнка прыдушыў усё што можна і засяліў у душы людзей ледзяны страх. Паўплывае і тое, што ніхто зь іншых “кандыдатаў” не аспрэчыць “перамогу” Лукашэнкі (уласна, гэта і было галоўнай мэтай іх удзелу).
Той, хто перакананы ў добрай абазнанасьці заходніх палітыкаў ці палітолагаў, ці кіраўнікоў СМІ ў нюансах сытуацыі Беларусі – глыбока памыляецца. Днямі прыгадвалі, як медыямэнэджэр з Варшавы (200 км да Беларусі) пытаўся ў “белсатаўцаў”, чаму яны ня робяць рэпартажы зь Менску. Што ўжо казаць пра ЗША, якія на іншым баку Атлянтыкі...
Таму адсутнасьць пратэстаў і маўчаньне - так, прымусовае, але маўчаньне – будзе нагодай “перагарнуць старонку” тымі заходнімі палітыкамі, якія жадаюць, з розных прычынаў, гэта зрабіць.
У 2020-м ЭЗ заявіў, што за Лукашэнку не прагаласавала большасьць (гэта значыць, ён ня мусіць прызнавацца абраным прэзыдэнтам хай бы нават і на несвабодных выбарах, як прызнавалі яго на ранейшых “выбарах” ). Ці не атрымаецца так, што сытуацыя ў гэтым сэнсе вернецца да 2020-га – так, выбары не свабодныя, не дэмакратычныя, але няма падстаў меркаваць, што за яго не прагаласавала большасьць?
АБСЭ не прызнала прэзыдэнцкия выбары 2024 году ў Азэрбайджане дэмакратычнымі, што не перашкодзіла членству краіны ў Радзе Эўропы, а заходнім краінам – мець свае амбасады ў Баку і інтэнсіўна ажыцьцяўляць праграмы супрацоўніцтва ў самых розных сфэрах, ад адукацыі да энэргетыкі. Ніхто не адклікае амбасадараў з Ташкэнту ці, скажам, з Ашхабаду, дзе Бердымухамэдаў проста ўзяў ды і перадаў прэзыдэнцтва свайму сыну. Між іншым, рэжым у Туркмэністане лічыцца адным з самых жорсткіх у сьвеце. Значна больш жорсткім, чым лукашэнкаўскі.
Пасьля 2020-га Захад лічыў, што Лукашэнка не набраў большасьці галасоў (чаму сьведчаньнем былі і вялікая колькасьць копіяў пратаколаў, і працяглыя масавыя пратэсты) на несвабодных выбарах. Акцыю рэжыму 26 студзеня (пасьля якой нічога падобнага на 2020 ня будзе) таксама не прызнаюць свабоднымі выбарамі – як не прызнавалі ў 2001, 2005, 2010, 2015 гг., калі, ня лічачы Лукашэнку дэмакратычна абраным, Захад, тым ня менш, меў зь ім справу як з рэальным кіраўніком. Нажаль. Ня ведаю, ці разумеюць гэта ў “штабах”. Але рабіць выгляд, што гэтага дакладна не адбудзецца – недальнабачна (і не рацыянальна).
Менавіта таму няўрад ці слушна рабіць выгляд, што 26 студзеня нічога ня зьменіць. Зьменіць. Сытуацыя для апанэнтаў рэжыму ня стане лепшай. І гэта трэба цьвяроза прызнаць.
Добро пожаловать в реальность!