Спадчына

Перадмаставое ўмацаванне Барысава

На сённяшні момант барысаўскі тэт-дэ-пон найбольш захаваны помнік фартыфікацыі пачатку ХІХ ст. у Беларусі.

Спадчына ex-press.by
0

Тыльзіцкі мір 1807 г. хоць і ўсталяваў хісткую стабільнасць у узаемадачыненнях Францыі і Расійскай імперыі, аднак наклаў на апошнюю зняважлівыя знешнепалітычныя абмежаванні. У 1810 г. стала зразумелым, што вайна паміж мацнейшымі краінамі кантынентальнай Еўропы непазбежная. Расія пачала рыхтавацца да абарончай вайны і ўзводзіць лінію абарончых збудаванняў. Сярод такіх умацаванняў значылася перадмаставое ўмацаванне Барысава, ці на французскі манер “тэт-дэ-пон”.

Пачаткова планавалася пабудаваць абарону бярэзінскай пераправы на ўсход ад Зэмбіна: у месцы, дзе рака Гайна ўпадае ў Бярэзіну. Аднак дадзенае будаўніцтва патрабавала важкіх фінансавых уліванняў і цэлы час пераносілася на больш позні перыяд. У якасці больш эканомнай і часовай меры было вырашана пабудаваць тэт-дэ-пон на тэрыторыі будучага Новага Барысава. Была вырашана на поўдзень ад вёскі Дымкі ўзвесці два рэдуты, а на левым баку Бярэзіны – перадмаставое ўмацаванне. Так аказалася, што на момант нападу Напалеона на Расію гэтае ўмацаванне было адзіным у Барысаўскім павеце.

Дакументы сведчаць, што будаўніцтва ўмацаванняў у Барысаве распачалося ўзімку 1812 г. Для гэтых мэтаў у лютым у Барысаў былі накіраваныя два запасных батальёна і мінёрная рота. У сакавіку да працы былі далучаны запасныя яшчэ двух батальёнаў, аднак і гэтага недастаткова. У красавіку 1812 г. ваенны міністр Барклай дэ Толі даў указанне мінскаму губернатару прыцягнуць да фартыфікацыйных работ мясцовых жыхароў і плаціць за тое па 15 капеек у дзень.

На 25 чэрвеня, калі наступ Напалеона ўжо разгарнуўся барысаўскія ўмацаванні яшчэ не былі гатовыя, не хапала ані людской, ані артылерыйскай падтрымкі (380 чалавек двух запасных егерскіх батальёна і 16 арудзій), каб паспяхова абараняць горад. Калі 30 чэрвеня да Барысава наблізіліся французскія войскі і акалілі абаронцаў барысаўскага тэт-дэ-пона, кіраўнік апошніх палкоўнік А. Грэсэр даў загад адступаць. Перад гэтым гарматы, прымацаваныя да абарончых збудаванняў былі закляпаны, фураж і правіянт знішчаны, а асноўны мост праз Бярэзіну – спалены.

Пасля таго як горад занялі французы, Напалеон загадаў знішчыць недабудаваныя ўмацаванні. У той момант французскі імператар не ведаў, што яны яшчэ адыграюць сваю ролю падчас яго адступлення. У пачатку лістапада рэдуты занялі вайсковыя часткі адмірала П. Чычагава і тым самым перакрылі магчымасць адступлення праз горад.

Вясной 1813 г. барысаўскія ўмацаванні былі адноўленыя, у тым ліку з прыцягненнем французскіх ваеннапалонных. Аднак сваё стратэгічнае значэнне яны згубілі назаўжды. З 1926 г. паводле пастановы СНК БССР гэтыя земляныя збудаванні лічацца помнікам гісторыі, пра што сведчыць інфармацыйная стэла, пастаўленая тут ў 1985 г. У 2002 г. побач з помнікам з’явіліся дзве гарматы часоў вайны 1812 г.

Найбольш аўтарытэтны беларускі даследчык падзей 1812 г. Андрэй Лукашэвіч зазначае, што на сённяшні момант барысаўскі тэт-дэ-пон найбольш захаваны помнік фартыфікацыі пачатку ХІХ ст. у Беларусі.

Алесь Лапо. Фота: viptur.by, tut.by, liberte.ru
Подпишитесь на канал ex-press.live в Telegram и будьте в курсе самых актуальных событий Борисова, Жодино, страны и мира.
Добро пожаловать в реальность!
Если вы заметили ошибку в тексте новости, пожалуйста, выделите её и нажмите Ctrl+Enter
ПОСЛЕДНИЕ НОВОСТИ
В мире
Александр Фридман: Эпоха либеральной демократии завершается, борьба с врагами демократии продолжается
Экономика
В Беларуси – почти самые низкие зарплаты из всех стран ЕАЭС
Экономика
Документы BelPol: Беларусские торговые сети жалуются на отсутствие фруктов и овощей
Политика
Карбалевiч: Лукашэнка спальвае масты на Захад. Магчыма ён цяпер ужо ў такім стане, што і ня здольны пярэчыць Пуціну
В мире
Слишком глубокий кризис. Есть ли выход из противостояния в Грузии
Экономика
Лев Львовский: Большинство уехавших белорусов готовы вернуться
Спорт
Хоккей. КХЛ. Минское «Динамо» в Хабаровске нанесло поражение местному «Амуру»
Политика
Класковский: Лукашенко добился ядерных гарантий защиты своего режима. Но Беларусь платит за это страшно дорогую цену
Новости Жодино
В Жодино начали устанавливать главную елку города. Фотофакт
Новости Жодино
В Жодино женщину сбили у проходной БЕЛАЗа. Фотофакт
ВСЕ НОВОСТИ
ПОСЛЕДНИЕ НОВОСТИ
В мире
Александр Фридман: Эпоха либеральной демократии завершается, борьба с врагами демократии продолжается
Экономика
В Беларуси – почти самые низкие зарплаты из всех стран ЕАЭС
Экономика
Документы BelPol: Беларусские торговые сети жалуются на отсутствие фруктов и овощей
Политика
Карбалевiч: Лукашэнка спальвае масты на Захад. Магчыма ён цяпер ужо ў такім стане, што і ня здольны пярэчыць Пуціну
В мире
Слишком глубокий кризис. Есть ли выход из противостояния в Грузии
Экономика
Лев Львовский: Большинство уехавших белорусов готовы вернуться
Спорт
Хоккей. КХЛ. Минское «Динамо» в Хабаровске нанесло поражение местному «Амуру»
Политика
Класковский: Лукашенко добился ядерных гарантий защиты своего режима. Но Беларусь платит за это страшно дорогую цену
Новости Жодино
В Жодино начали устанавливать главную елку города. Фотофакт
Новости Жодино
В Жодино женщину сбили у проходной БЕЛАЗа. Фотофакт
ВСЕ НОВОСТИ