Які галоўны вынік перамоваў у Белым доме Дональда Трампа, Уладзіміра Зяленскага і эўрапейскіх лідэраў, якія прыехалі падтрымаць прэзыдэнта Ўкраіны?
Дзе можа адбыцца рыхтаваная амэрыканскім прэзыдэнтам сустрэча Зяленскага з Пуціным і чаму гэта важна для Беларусі? У якой ступені дэмакратычныя сілы Беларусі могуць уплываць на перамоўны працэс, што адбываецца паміж ЗША і ўладамі Беларусі? Гэта ды іншае Свабода абмяркоўвае с ўкраінскім палітолягам Яўгенам Магдам.
— Прэзыдэнт ЗША Дональд Трамп і прэзыдэнт Украіны Уладзімір Зяленскі правялі перамовы ў Белым доме праз некалькі дзён пасьля сустрэчы Пуціна з Трампам на Алясцы. Адбылася размова паміж Трампам і Зяленскім сам-насам, а таксама сустрэча з удзелам прэм’ер-міністраў Вялікабрытаніі і Італіі, канцлера Нямеччыны, прэзыдэнтаў Фінляндыі і Францыі, генэральнага сакратара НАТА і старшыні Эўрапейскай камісіі. Трамп паабяцаў Украіне гарантыі бясьпекі, праўда, ад Эўропы, але «у каардынацыі» з ЗША, а таксама заявіў аб пачатку падрыхтоўкі да асабістай сустрэчы Пуціна і Зяленскага. Спадар Яўген, які асноўны вынік перамоваў у Белым доме для Ўкраіны?
— Галоўнае, што Трампу не ўдалося навязаць тую лёгіку, якая была сфарміраваная на Алясцы. Лічу, што падчас сустрэчы ў Анкорыджы Трамп стаў аб’ектам рэфлексіўнага кіраваньня з боку Пуціна, і Пуцін спрабаваў давесьці Трампу, што Ўкраіна зьяўляецца галоўнай перашкодай на шляху эканамічнага рэнэсансу ў адносінах паміж Злучанымі Штатамі і Расеяй. Гэтага не адбылося. Наступная выснова — эўрапейскі кампанэнт эўраатлянтычнай бясьпекі, гэта значыць пазыцыя ЭЗ. Генэральны сакратар NATO, прэзыдэнтка Эўракамісіі, прэм’ер-міністар Вялікабрытаніі — усе яны выступілі адзіным фронтам у падтрымку Ўкраіны. Гэта азначае ня толькі тое, што сьвет зьяўляецца шматпалярным, гэта азначае, што гэтыя краіны пачулі словы Джэй Ды Вэнса, віцэ-прэзыдэнта ЗША паўгода таму пра тое, што Злучаныя Штаты мяняюць свой падыход да забесьпячэньня эўрапейскай бясьпекі. І плюс, на сёньня ёсьць шмат фактараў, якія дазваляюць гаварыць пра рэальную суб’ектнасць Украіны. Калі тры з паловай гады таму, напярэдадні шырокамаштабнага ўварваньня Расеі, на Захадзе ўсе прагназавалі, што Ўкраіна разваліцца, дык цяпер Уладзімір Зяленскі сядзіць за сталом перамоваў з вядучымі палітыкамі заходняга сьвету, і ніхто не ставіць пад сумнеў яго месца там.
— У адрозьненьне ад сустрэчы Трампа зь Зяленскім у лютым гэтым разам публічных сварак не адбылося. І Зяленскі, і эўрапейскія лідэры добра падрыхтаваліся з улікам асаблівасьцяў характару амэрыканскага прэзыдэнта. Экспэрты адзначаюць, што яны разам спрабавалі гаварыць з Дональдам Трампам «на яго мове». Шмат разоў дзякавалі яму, падкрэсьлівалі яго лідэрства і выключную ролю ў спробах завершыць вайну. Зяленскі пасьля сказаў журналістам, што «гэта найлепшая наша сустрэча» Наколькі пасьпяховай вам падаецца такая тактыка данесьці сваю пазыцыю, пераканаць Трампа асабліва пасьля сустрэчы з Пуціным?
— Думаю, што ў гэтай тактыцы проста няма альтэрнатывы. Пуцін, і гэта для мяне відавочна, мае сыстэму рэфлексіўнага ўзьдзеяньня на Трампа. Прыгадайце ў Анкорыджы, калі ён казаў: «Калі б вы былі прэзыдэнтам, вайны б не было, а выбары ў 2020 годзе ў вас укралі, а Злучаныя Штаты цяпер разьвіваюцца шалёнымі тэмпамі». Для Трампа гэта быў бальзам на душу, і, мне здаецца, ён проста галаву страчваў ад усіх гэтых камплімэнтаў — як падлетак на першым спатканьні. Але справа ў тым, што Пуцін робіць гэта вельмі ўдала. І Расея, відавочна, мае сыстэму рэфлексіўнага кіраваньня Трампам.
Эўрапейскія палітыкі, на маю думку, здалі экзамэн на зьнешнепалітычную суб’ектнасць Старога сьвету. Але мяне зьдзівіла, што не было прадстаўнікоў ні Польшчы, ні іншых суседніх з Украінай краін ЭЗ і NATO. А гэта было б лягічна, бо яны лепш за іншых бачаць, што адбываецца, і маглі б дапамагчы зразумець асаблівасьці гэтага глябальнага супрацьстаяньня, якое цягнецца ўжо тры з паловай гады.
Зяленскі быў добра падрыхтаваны і паказаў, што ягоная кар’ера коміка і акцёра можа быць карыснай. Напрыклад, калі ён рэагаваў на заўвагу журналіста пра адсутнасьць касьцюма: гэтым разам ён быў у пінжаку (можа, армейскага крою, але ў пінжаку), то-бок выканаў пажаданьне Трампа. Таксама шмат разоў дзякаваў яму. На жаль, сёньня міжнародныя адносіны такія, што ўсе залежым ад асаблівасьцяў характару дэмакратычна абранага 47-га прэзыдэнта ЗША, чыя палітыка вельмі адрозьніваецца ад той, якой яна была, калі ён быў 45-м прэзыдэнтам. Тады вакол яго былі так званыя «старэйшыя». Цяпер іх няма.
— Агучу пытаньне ад аўдыторыі: ці зацікаўлена Украіна ў прысутнасьці на будучых перамовах Украіны і Расеі прадстаўніка Беларусі? І каго кіраўніцтва Украіны бачыць гэтым прадстаўніком?
— Я, канечне, не прадстаўляю кіраўніцтва Ўкраіны, але думаю, што не. Сытуацыя парадаксальная: я вельмі скептычна стаўлюся да пэрспектывы сустрэчы Пуціна і Зяленскага, бо Пуцін шмат разоў казаў, што лічыць Зяленскага нелегітымным. Таму я дапускаю, што такая сустрэча магчымая толькі ў выпадку тэрытарыяльных саступак з боку Украіны. Але пакуль пра гэта гаворкі няма, на шчасьце. Я разумею, што грамадзяне Беларусі хацелі б бачыць сваю краіну ўдзельніцай працэсу. Але ўсё зноў упіраецца ў Трампа. Ён зрабіў два рэвэрансы ў бок Лукашэнкі і пакуль што зусім не згадаў Сьвятлану Ціханоўскую. Магчыма, пасьля візыту Сяргея Ціханоўскага ў ЗША (які, як я разумею, рыхтуецца) сытуацыя зьменіцца. Але проста запрашаць прадстаўніка Беларусі — незалежна ад таго, ці гэта будзе прадстаўнік Менску, ці прадстаўнік беларускіх дэмакратычных сіл, — толькі дзеля таго, каб за сталом быў чалавек з Беларусі, ніхто ня стане. Кошт розных канфігурацый цяпер вельмі высокі. Мы бачым, што гучыць тэма: не трэба ісьці на перамір’е, патрэбная ўсёахопная мірная дамова. А літаральна сёньня ўначы расейская атака забрала жыцьці паўтара дзясятка людзей у мірных украінскіх гарадах. І гэта — да пытаньня пра цану.
— Як вы думаеце, якую ролю можа адыграць Беларусь, рэжым і дэмакратычныя сілы ў намаганьнях прэзыдэнта ЗША завяршыць вайну?
— Я думаю, што пакуль збольшага Беларусь выкарыстоўваецца для абмену палонных. Я ня думаю, што Менск стане пляцоўкай для перамоваў. Відавочна, што беларускім дэмакратычным сілам трэба зразумець сваё месца ў гэтай сытуацыі і не шукаць удзелу ў зьнешнепалітычнай залучанасьці, але трэба намагацца нагадаць пра сябе Дональду Трампу і іншым заходнім лідэрам. Выбачайце, мне ня хочацца гэтага гаварыць, але паміж Лукашэнкам і Ціханоўскай Трамп відавочна выбірае Лукашэнку.
Ганна Соўсь, "Свабода"
Добро пожаловать в реальность!