У інаўгурацыйнай прамове Лукашэнкі дамінавала агрэсіўная, канфрантацыйная рыторыка, палеміка з унутранымі і вонкавымі апанентамі, з дапамогай якой ён спрабаваў завуаляваць сваю няўпэўненасьць. Ён нібы апраўдваўся, з усіх сілаў даказваў сваё права быць прэзыдэнтам, разумеючы, што ў гэтым ёсьць сумневы і ў краіне, і па-за ёю, пiша палiтолаг Валер Карбалевiч на "Свабодзе".
Гэта сёмая інаўгурацыя Аляксандра Лукашэнкі. За 30 гадоў сама гэтая працэдура зазнала радыкальную эвалюцыю, памяняўся, нават перакуліўся яе першапачатковы зьмест і сэнс.
Паводле самой сваёй прыроды і функцыі інаўгурацыя выбранага кіраўніка дзяржавы — гэта прысяга на вернасьць народу і Канстытуцыі. Але дзесяцігодзьдзі аднаасобнай і незьмяняльнай улады ў Беларусі моцна памянялі ўсе ўяўленьні пра дзяржаўнае ўладкаваньне. Паступова, ад адных прэзыдэнцкіх выбараў да наступных, працэдура трапіла зусім у іншую парадыгму. Прысяга прэзыдэнта на вернасьць народу — гэта толькі першая і ужо не галоўная частка цырымоніі. Другі і асноўны яе элемэнт — гэта прысяга вайскоўцаў на вернасьць Лукашэнку. То бок вядомы лёзунг Кастуся Каліноўскага «Не народ для ўраду, а ўрад для народу» Лукашэнка перавярнуў дагары нагамі. Цяпер усё наадварот.
Адпаведна мяняецца і фармат цырымоніі. Улады сьвядома адмаўляюцца ператвараць інаўгурацыю ўва ўсенароднае сьвята трыюмфу дэмакратыі і народаўладзьдзя. Хоць, здавалася б, калі за Лукашэнку нібыта прагаласавала 87% выбарнікаў, то няма чаго асьцерагацца. Правядзіце цырымонію на плошчы, куды маглі б прыйсьці ўсе ахвочыя. Маўляў, народ і правадыр — адзіныя.
Але не. Апошнія інаўгурацыі адбываюцца ў абстаноўцы надзвычайных мераў бясьпекі, фактычна без удзелу народу. Гэта сьвята толькі кіроўнай эліты.
У 2010 году інаўгурацыя прайшла на фоне пустых вуліц, быццам вымерлага двухмільённага гораду. Як у фантастычных фільмах. Гэта было самым бачным увасабленьнем ізаляцыі ўлады ад народу, які быў лішнім на тым афіцыёзным сьвяце.
У 2020 годзе інаўгурацыя прайшла ўвогуле таемна, сакрэтна. Бо ўлады моцна баяліся народных пратэстаў.
Сёлета цырымонія трансьлюецца ў жывым эфіры. Тым ня менш улады ў гэты дзень чамусьці абмежавалі доступ да інтэрнэту з-за межаў краіны. Як было растлумачана, «гэтая мера выклікана неабходнасьцю абароны ад патэнцыйных пагрозаў аб’ектаў інфармацыйнай інфраструктуры і інфармацыі, якая апрацоўваецца зь іх выкарыстаньнем». То бок улады баяліся ўмяшаньня палітычных апанэнтаў ў цырымонію інаўгурацыі. Што трохі дзіўна.
У жывым эфіры не паказалі, як Лукашэнка выходзіць з аўтамабіля. Леаніда Брэжнева не паказвалі, калі ён спускаецца па трапе з самалёта.
У прамове Лукашэнкі падчас інаўгурацыі дамінавала агрэсіўная, канфрантацыйная рыторыка, палеміка з унутранымі і вонкавымі апанэнтамі, з дапамогай якой ён спрабаваў завуаляваць сваю няўпэўненасьць. Ён нібы апраўдваўся, з усіх сілаў даказваў сваё права быць прэзыдэнтам, разумеючы, што ёсьць сумневы ў гэтым і ў краіне, і па-за ёю. Гэта праблема кіраўніка з дэфіцытам унутранай і вонкавай легітымнасьці. Бо калі сваё права на ўладу даводзіцца даказваць уласнаму народу з дапамогай масавых рэпрэсіяў, то гэта вельмі паказальна.
У выступе Лукашэнкі было некалькі тэзаў, нібы ўзятых з раману Орўэла: «За гэтыя гады нам удалося сфармаваць стандарт правядзеньня выбараў, які можа служыць міжнародным эталёнам… Сёньня хачу зьвярнуцца і да сваіх супернікаў — кандыдатаў, якія вылучылі сябе на пасаду прэзыдэнта. Дзякуючы вам мы паказалі ўзор сапраўднай чыстай канкурэнцыі… Паўсьвету марыць аб нашай „дыктатуры“… Дэмакратыі ў нас больш, чым у тых, хто называе сябе яе эталёнам». Выглядае, гэтыя прапагандысцкія канструкцыі не патрабуюць сур’ёзных камэнтароў.
Цікава хіба тое, што Лукашэнка падчас прыняцьця прысягі вайскоўцамі параўнаў, паставіў у адзін шэраг перамогу ў вайне 80 гадоў таму і перамогу над пратэстамі ў 2020 годзе. Тым самым Лукашэнка надае таму пратэставаму выбуху такі гістарычны маштаб, да якога самыя ўдзельнікі тых падзеяў нават не дадумаліся.
Добро пожаловать в реальность!