На старонкі календара «Bielaruski kuĺturny kod: Stvorana žančynami» трапілі дзве жанчыны, жыццё якіх было звязана з Барысавам. Гэта Ганна Цюндзявіцкая і Надзея Лежэ. 8 сакавіка праекту споўніўся год. EX-PRESS.BY пагутарыў са стваральніцамі календара і даведаўся больш пра гераінь праекту.
«Літоўская гаспадыня» і французская мастачка
Ганна Цюндзявіцкая з Прушынскі, аўтар папулярных гаспадарчых дапаможнікаў. Жыла ў вёсцы Кішчына Слабада. Разам з мужам мелі двух сыноў: Віктара і Леона, а таксама чатыры дачкі. Ганна збірала народныя кулінарныя і лекавыя рэцэпты, правярала іх на практыцы. Ананімна выйшаў яе гаспадарчы дапаможнік «Літоўская гаспадыня» які вытрымаў шмат перавыданняў.
А вось бацькі будучай мастачкі Надзеі Хадасевіч паходзілі з Барысаўскага павета. Маці, Марыя, нарадзілася ў сяле Зембіне, Бацька, Пётр, — у Мужанцы. У 1904 годзе ў Асецішчы нарадзілася мастачка Надзея Хадасевіч-Лежэ, яна вельмі любіла маляваць і з дзяцінства марыла аб Парыжы. Упартая дзяўчына ўсё ж атрымала адукацыю і ўжо ў 1924 годзе дабралася да Парыжа, даказала, што мары павінны здзяйсняцца.
Надзя, заваяваная стылем Фернана Лежэ, хацела вучыцца менавіта ў яго ў Акадэміі сучасных мастацтваў, і гэтаму таксама было наканавана спраўдзіцца. Мастачка займалася жывапісам, графікай, мазаікай, была асістэнткай і жонкай мастака Фернана Лежэ. Працавала ў стылях прымітывізму, супрэматызму і пурызму. Перадала некалькі сваіх карцін у менскі мастацкі музей.
«Вельмі здзіўляе, як дзяячка з такой цікавай біяграфіяй сталася забытай амаль на стагоддзе»
Валанцёрка і гісторык Таццяна нарадзілася ў роднай вёсцы Ганны Цюндзявіцкай, яна з задавальненнем распавяла, чаму выбрала гэту гераіню:
— У нас была думка ахапіць амаль усе гістарычныя эпохі і падабраць жанчын як вядомых, так і малавядомых. Як вы ведаеце, спачатку іх было 8, а пасля дадаліся яшчэ 4. Першапачаткова быў больш шырокі спіс, і мы разам з ілюстратаркай Наталляй абмяркоўвалі, хто нам больш адгукаецца. Так ёй вельмі падабалася Алена Аладава, дырэктар Мастацкага музею, дзякуючы якой мы маем шыкоўную мастацкую калекцыю ў Менску, а мне як аўтарцы — Ганна Цюндзявіцкая, якая нарадзілася ў маёй роднай вёсцы.
Вельмі здзіўляе, як дзяячка з такой цікавай біяграфіяй сталася забытай амаль на стагоддзе. Тут яшчэ трэба дадаць, што часам мы бралі менавіта тую ці іншую жанчыну, кіруючыся мэтай асаблівай важнасці яе папулярызацыі сёння. Як прыклад — Марыя Калеснікава. Але варта заўважыць, што ў нас з Наталляй была ідылія ў справе выбару, не было нейкай катэгарызацыі, таму і атрымаўся такі файны склад жанчын.
Наталля, якая малявала ілюстрацыі, падтрымлівае каляжанку і дадае:
— Ідэя праекту «Bielaruski kuĺturny kod: Stvorana žančynami» (і ў тым ліку календара) у тым, каб засяродзіць увагу на жыцці, творчасці і дзейнасці жанчын у гісторыі Беларусі. Іх персонам (і жаночым гістарычным персанажам у цэлым) надаецца зусім мала ўвагі. Нам падалося гэта вельмі не справядлівым. Выбіралі жанчын па прафесіі і тыпу дзейнасці. Хацелася паказаць разнастайнасць сфер, у якіх рэалізоўваліся жанчыны ў розны час, іх шлях, развіццё, бо заўсёды гэты шлях суправаджаўся барацьбой за сваё месца ў гэтым свеце.
— Гэтаксама мы лічым, што апісанне жыцця і творчасці нашых гераінь дапаможа дзяўчынкам і жанчынам адчуваць сябе больш упэўненымі і выяўленымі сёння, — працягвае размову Наталля. — Патрэбныя пазітыўныя прыклады і мы спрабуем іх паказаць. Вельмі важным таксама ў праекце мы палічылі выкарыстанне беларускай лацінкі як часткі нашай культурнай спадчыны. Гэта асабліва актуальна цяпер, асабліва на фоне яе прыбрання з ужытку ў Беларусі.
На пытанні, як дзяўчына натхнялася маляваць, і якая гераіня натхняе і падабаецца больш за ўсё, беларуска адказвае:
— Гісторыі ўсіх нашых гераінь вельмі натхняльныя. Тым больш, я ў пары працавала з выдатнай гістарыняй Таццянай, яна распавяла шмат цікавых падрабязнасцяў пра ўсіх жанчын, што і накіравала ў патрэбнае рэчышча. У ілюстрацыях я вырашыла спалучаць вядомыя партрэты жанчын з яскравымі колерамі і атрыбутамі, якія візуальна адсылаюць да іх прафесіі ці дзейнасці.
Мяне, як чалавека з дзецьмі, вельмі натхняе гісторыя Рохлі Фрумкінай. Гэта колькі ў чалавека павінна быць энергіі і энтузіязму, каб мець 14 дзяцей і пры гэтым заснаваць піўны завод і кіраваць ім 12 гадоў. Калі мне цяжка, бярэ стомленасць і дэпрэсія, я заўсёды ўзгадваю Рохлю.
Наталля празнаецца, што ёй было цікава працаваць над персанажамі, пра якіх яна ўвогуле нічога не ведала раней:
— Мне было цікава маляваць персанажаў, пра якіх я нічога не ведала да гэтага, бо ў мяне працэс малявання заўсёды спалучаны з працэсам спазнання. Напрыклад, Ганну Цюндзявіцкую і Саламею Русецкую.
«Ты — частка гісторыі»
У межах далейшага развіцця праекту «Bielaruski kuĺturny kod: Stvorana žančynami» распачалася праца над 12-цю дзіцячымі казкамі, дзе ў кожнай казцы будзе пададзена гісторыя адной з 12 гераінь праекту. Плануецца выданне 2 кніг, па 6 казак у кожнай. Гэта больш маштабны праект, будзе прыцягнутая цэлая каманда ілюстратараў і аўтараў, у тым ліку і вядомых.
«Ты — частка гісторыі», — менавіта такія словы аўтары прысвячаюць кожнай дзяўчыне і жанчыне ў межах праекту ByProsvet:
— Кожны дзень, кожную гадзіну, кожную хвіліну вы ствараеце асабістую гісторыю жыцця. Кожны выбар, які робім, кожнае слова, якое кажам, кожнае дзеянне маюць уплыў на нашае жыццё і на жыцці людзей побач з намі. Кожная асоба піша сваю непаўторную гісторыю. Ты адметная і змяняеш свет да лепшага!
Падтрымаць збор сродкаў на выданне кніг тут.
Падзяліцца меркаваннем: @ex_presslive
Добро пожаловать в реальность!