Чарговы раз шмат пішацца і дыскутуецца пра тое, чаму нібы абуджанае беларускае грамадства (новадэмакраты і новабеларусы), якія вымушана з'ехалі з краіны, пайшлі на канцэрт аднаго з сымбаляў рускага міру - Валерыя Меладзэ ў Варшаве? Амаль, таксама як беларусы ў самой Беларусі, ходзяць на канцэрты рускамірцаў аля Газманава і Лепса, пiша палiтолаг Павел Усаў.
Пішуць і пра тое, што ў Варшаве быў аншлаг, а на канцэрце прысутнічалі апазіцыйныя актывісты і журналісты. Што гэта? Абуджэньне рускага духу, ці проста натуральны стан рэчаў нашага моцназрусыфікаванага грамадства, як вынік пакалечанай сьвядомасьці і волі.
Праблема даволі складаная і закранае ўсе аспекты існаваньня нашай нацыі. У дадатак знойдзецца вельмі шмат людзей, якія скажуць, што ніякай праблемы няма, няма хваробы духу і самасьвядомасьці. У чым, да слова праблема слухаць Меладзэ, дэманстраваць гэта і быць Беларусам. Магчыма і не было б, калі б руская культура і рускі мір не сталіся адпаведнікам тэрору, агрэсіі і масавага атупленьня. Канешне, можна было б не зьвяртаць увагі на грамадзян палітычна і культурна нясьпелых, а тут на канцэрт дэманстратыўна рушылі людзі, якія нібы павінны разумець сутнасьць таго, што адбываецца. Вось і паспрабуем разабрацца:
Па-першае, яшчэ раз зазначу, што апазіцыйнасьць/палітычная эміграцыя зусім не азначае, што чалавек падзяляе дэмакратычныя каштоўнасьці і беларускую ідэю. То бок, апазіцыянер не абавязкова павінен быць дэмакратам. І Ленін, і Сталін і Гітлер былі ў свой час у рэвалюцыйнай апазіцыі да існуючых сістэм, аднак...
Па-другое, большасьць людзей якія ўвайшлі ў палітыку ў 2020 годзе - гэта выпадковыя людзі, абсалютна выпадковыя. Яны былі адарваныя ад разуменьня нацыянальнага, беларускай гісторыі, якая для йх была далекай і незразумелай. Яны жылі спакойным, камфортным жыцьцем, былі глыбока інтэграваныя ў рускую культуру - папсу. Для йх День Победы, быў бліжэй, чым Дзень Волі. Нават пасьля 20-га палітыка і беларускасьць была для йх не вынікам глыбокай унутранай трансфармацыі, высілкам, філасофіяй, а сітуатыўнай, часовай мадэльлю паводзінаў.
Так, для кагосьці падзеі 20/22 сталася штуршком для глыбіннай, сутнаснай трансфармацыі - сапраўды зьмянілася сама ўнутраная прырода існаваньня.
Для іншых зьмяніўся толькі фармат зьнешніх паводзін (патрабаваньне бягучага моманту), яны сталіся беларусамі на гадзінку. Есьць і такія, хто ўвогуле не зьмяніўся.
У сваю чаргу тэхнічная "прыналежнасьць" да сьцягу, мовы не павінна было трываць вечна, а толькі нейкі час. На год, два максімум. Само па сабе прыстасаваньне для неабходнасьці, насуперак уласнай натуры - справа псіхалагічна цяжкая і калі чалавек не адчувае патрэбы - усе хутка вяртаецца на свае колы.
Хаджэньне па беларускім сьвеце пасьля "перамогі" над Лукашэнкам, павінна было скончыцца вяртаньнем у камфортны рускі мір з Меладзэ і Газманавым, да гражданского націоналізма с велікой русской культурой, Суворова і Кутузова і 23 февраля.
Таму выпадковыя людзі ў палітыцы, самае небясьпечнае, бо ніколі не ведаеш, хто яны ў рэчаіснасьці. Але праблема ў тым, што нашае грамадства - гэта сукупнасьць такіх выпадковасьцяў. Хаця збольшага, ні Ціханоўская, ні Лукашэнка, ні Бабарыка - гэта не выпадковыя людзі, а плены аголенай, згвалтаванай, зьнішчанай нацыянальнай культуры.
Канцэрт Меладзэ - проста паказаў, што "рускі мір" нікуды не падзеўся, што ён дамінуе ў беларускай масавай сьвядомасьці (у тым ліку міграцыйнай) і частка проста тэхнічна карыстаецца беларускасьцю для выжываньня, каб знайсьці працу, ці атрымаць грант.
Але, нават сітуацыйнае абеларушчваньне - справа добрая. Для кагосьці яна стане працэсам натуральным, хтосьці да канца жыцьця застаннецца часткай руского міра.
Па-трэцьце, есьць даволі шмат прамінетнаў у беларускім апазіцыйным серадовішчы, якія апраўдваюць кансэрвуюць рускі мір у сьвядомасьці Беларусаў. Памятаеце высокакультурнае (белорусы ....сь от белорусов) - нікого не должно ... на каком языке я говорю і какого Меладзе я слушаю. На жаль, павінна!
Бо акрамя вайны рэальнай ідзе вайна культурная: рэлігія, мова, сьпевакі, мат, шансон, рускія серыялы - гэта зброя, якая накіравана на пабудаваньне рускага міру ў галавах.
Шэраг людзей культуры і мастацтва, якія пазіцыянуюць сваю рускасьць - з’яўляюцца праваднікамі русского міра ў культуры ў апазіцыі, называя беларускую культуру маленькой і правінцыйнай, называючы прыхільнікаў беларускага сьвету фанатамі, рэтраградамі ў эпоху глабалізму і ўніверсалізму. Вось і атрымоўваецца, што русскій мір, культура - гэта прагрэс, універсалізм, а беларускі - застой ХІХ стагоддзе. Рускі мір гэта - гала-канцэрт, а беларускі - архаіка, чытаньне Купалы ў хаце пад лучынай. Навошта ўздымаць беларускую культуру, калі і так ёсьць вялікая і разьвітая руская.
Для часткі беларусаў руская культура і папса ў якой яны вырасьлі, у якой прайшло жыцьце - гэта сынонім добрага камфортнага існаваньня, тусоўкі, ад якой яны не зьбіраюцца адмаўляцца. Бо гэта патрабуе сур’езнага высілку, на які не хапае часу. Але, нават у такіх умовах інтэлектуальныя і культурныя рэсурсы павінны працаваць не на апраўданьне русского і жыцьця ў русскім, а для ўзмацненьня Беларускага.
Чацьвертае, у беларускацэнтрычнай культурнай парадыгме беларусы знаходзіліся ад сілы 1.5 - 2 гады. Калі расейская агрэсія супраць Украіны на пэўны (і вельмі невялікі час) зрабіла русскій мір і яго культуру ўмоўна варожай, і ізноў толькі для часткі апазіцыйна настаўленых беларусаў. Да 2022 году ў тых жа апазіцыйных, антылукашэнкаўскіх колах абсалютна дамінавала расейскацэнтрычная культура. Што яскрава дэманструе палітычная прыстасаванасьць да сітуацыі штабоў і офісаў пасьля 2022-га, іх раптоўная прагматычная нацыяналізацыя.
Зараз жа, калі вайна ў пэўнай ступені стала нечым звычайным, то можна назіраць "нармалізацыю" адносінаў да рускасьці. Што там Меладзэ, калі нават Трамп хоча сябраваць з Пуціным.
У выніку гэтых працэсаў, стала не сорамна дэманстраваць сваю прыхільнасьць да рускага і вяртацца да звычайнага стану. У пэўным сэнсе дзеньні ЗША рэабілітуюць рускі мір у вачах тых, хто да яго быў прывязаны, але баяўся дэманстраваць.
Пятае, з улікам таго, што перспектывы зьменаў, вяртаньня ў Беларусь і тым больш прыходу да ўлады, удзелу ў рэальнай палітыцы становяцца імглістымі, то не мае сэнсу прымушаць сябе да беларускага і прыкідвацца. Трэба жыць тут і цяпер і рабіць тое, што падабаецца.
Таму і рускага ў беларускай прасторы становіцца больш, а беларускасьць зьнікае, як зьнікаюць разам з надзеямі хуткіх палітычных перамен.
А калі ўжо і жыць на чужой зямлі то трэба жыць у максімальным палітычным і псіхалагічным камфорце і не абмяжоўваць сябе, асабліва, калі ў гэта не верыш.
Так, культурныя сістэмы, як і характар палітычных сістэм зьмяняюцца цяжка і павольна, не рэдка здараюцца рэцыдывы, што мы і бачым на постсавецкай прасторы ў сваім серадовішчы. Гэтыя перамены патрабуюць унутранай працы, выбудаваньня новай філасофіі і сьветапогляду.
У нас галоўная праблема ў тым, што з аднаго боку няма попыту і патрэбы на гэтую новую філасофію (пад ёю я разумею сукупнасьць палітычных культурных гістарычных нацыянальных ідэй і арыентыраў), бо нацыянальная філасофія гэта складана, а людзі жадаюць нечага простага, легкага, цік-токавага, каб не думаць і не разважаць; а з іншага боку, няма асяродкаў, цэнтраў, уплывовых аўтарытэтных фігур, якія б разбудоўвалі і папулярызвалі гэтую нацыянальную філасофію. Усе, што ў нас есьць - кропкава, мазаічна і шмат у чым залежыць не ад унутранага, а зьнешняга фінансаваньня і зьнешніх, чужых нацыянальных (небеларускіх) інтарэсаў. Калі есьць супадзеньне - есьць развіцьце, нама - катастрофа. Зьмяніўся інтарэс і задачы некай краіны - разбураны Белсат, зьмяніліся задачы - канец Радые Свабода, ды іншым праектам, культурным і палітычным.
Урэшце, сама дзейнасьць пачынае быць арыентавана не на нацыянальную філасофію, а на атрыманьне дапамогі.
Тым ня менш, не гледзячы на ўсе гэтыя складанасьці і пустазельле рускага міру, прастора беларускасьці, змагла пашырыцца і працягвае развівацца. Самае галоўнае, з’явілася шмат людзей, для якіх беларускасьць стала сэнсам жыцьця.
***
Як цікава, столькі высілкаў часткі беларусаў скіравана на тое, каб быць адвакатамі і абараніць харошае рускае, а таксама захаваць любоў да яго.
Выглядае на тое, што беларусам не магчыма будзе жыць без "руского міра" і калі яны паспрабуюць адмовіцца ад яго, гэта стане культурнай катастрофай.
Вось гэтая сітуацыя як раз і есьць культурная, цывілізацыйная і інтэлектуальная катастрофа.
Добро пожаловать в реальность!